Obserwując rynek sprzętu audio możemy zauważyć, że w amplitunerach oraz w radiach przenośnych od dłuższego czasu coraz częściej oprócz analogowego tunera FM montowany jest również cyfrowy DAB+. W tym artykule chcemy scharakteryzować wspomnianą technologię, przedstawić jej wady i zalety, a także porównać nowszy standard z ciągle żywym i powszechnie stosowanym radiem analogowym.
Zacznijmy zatem od definicji. DAB to skrót od angielskich słów Digital Audio Broadcasting. Określenie to nie znalazło analogicznego odpowiednika w języku polskim. Najczęściej stosowanajestnazwa radio cyfrowe lub prostu radio DAB. Jak nietrudno się domyślić cyfrowy sposób nadawania ma dużo krótszą historię od swojego analogowego odpowiednika. Standard został opracowany w latach 80-tych XX wieku. Pierwsza stacja radiowa zaczęła nadawać w formacie DAB 1 czerwca 1995 roku w Norwegii. Niedługo później, we wrześniu tego samego roku BBC rozpoczęło emisję swoich audycji w formacie DAB.Pierwsza, eksperymentalna edycja radia cyfrowego została w naszym kraju nadana przez Polskie Radio 28 kwietnia 1996 roku.
W dobie rozwoju nowych technologii, każdy oczekuje coraz to większych możliwości. W ostatnich latach nastąpiła cyfryzacja telewizji, którą przyniosła za sobą lepszą jakość dźwięku, obrazu i inne smaczki, o których nie będę się rozpisywać.
Radiofonia długo opierała się cyfryzacji aż do momentu, gdy rozpowszechniono radia w Internecie. To zwiększyło oczekiwania słuchaczy względem zwykłych transmisji radiowych. DAB+ oprócz wysokiej jakości dźwięku posiada dodatkowe funkcje, takie jak: przesyłanie napisów, obrazków, pokazów slajdów oraz przewodnika po audycjach. W Europie emisje radia DAB+ przewidziano w paśmie BIII (174 - 230MHz) oraz w paśmie L (1452 - 1492MHz). Polska odbiera radia cyfrowe w paśmie BIII/VHF.
Warto wiedzieć, że ze względu na różnice w kodekach odbiorniki wyposażone w tuner DAB nie są kompatybilne z nowszą wersją DAB+. Z kolei radioodbiorniki DAB+ odtwarzają starszy format. Opisane różnice powinny skłonić nas do dokładnego sprawdzenia specyfikacji przed zakupem konkretnego urządzenia. Zdecydowanie polecamy zakup tunera radiowego czy radia przenośnego, które zdolne jest do odtwarzania standardu DAB+
Radio cyfrowe DAB korzysta z kodeka MPEG-1. Z kolei nowsza odmiana standardu określana jako DAB+, która została stworzona w 2007 roku wykorzystuje kodek HE-AAC, powszechnie znany jako AAC+. Cechuje się on trzykrotnie większą wydajnością niż poprzednik, co wpływa na znacznie lepszą jakość dźwięku. Zastosowanie nowego kodeka pozwoliło, w zależności od jakości dźwięku i usług, pomieścić kilkanaście stacji radiowych podnosząc możliwości radia naziemnego. W Polsce przepływ wynosi 2432 kbps, które podzielone są na kanały Główne i Szybki Kanał Informacyjny. Resztę pozostawiono na kodowanie korekcyjne. Oznacza to 6-13 programów dla przepływu 128kbps oraz 4-9 programów o strumieniu audio 192kbps w obrębie jednego multipleksu. Przy przepustowości 128kbps straty są niezauważalne. Co innego, jeżeli zejdziemy poniżej tej wartości - zauważamy wówczas pogorszenie dźwięku. Dzięki Spectral Band Replication oraz Parametric Stereo nadal pozostaje on na wysokiej jakości. Spectral Band Replication jest to technologia poprawiająca dźwięk przy niskich prędkościach transmisji, likwidując szumy w danym zakresie częstotliwości. Parametric Stereo natomiast wspomaga dźwięk przy bardzo niskim bitrate 16-48kbps. Kolejną ważną cechą tej technologi jest brak zakłóceń i zanikania sygnału, co jest częstą przypadłością analogowych odbiorników.
W Polsce wdrażanie DAB+ podzielono na 5 głównych etapów: etap 1 do 01.10.2013 - Warszawa, Katowice etap 2 do 01.05.2014 - Gdańsk, Kielce, Kraków, Szczecin, Wrocław etap 3 do 01.10.2014 - Łódź, Opole, Poznań etap 4 do 01.01.2015 - Bydgoszcz, Koszalin, Zielona Góra etap 5 do 01.04.2015 - Białystok, Lublin, Rzeszów.
Jak wygląda stan obecny i perspektywy rozwoju radia cyfrowego? Transmisja DAB+ została uruchomiona w większości krajów Europejskich, włączając w to Polskę. Obecnie radio analogowe i cyfrowe funkcjonują niejako obok siebie. Porównując popularność obydwu sposobów nadawania sygnału w naszym kraju możemy stwierdzić, że analogowe tunery FM posiadają miażdżącą przewagę. Duży wpływ na ten stan rzeczy ma fakt, że niewiele jest stacji radiowych, które nadają w DAB+. Kolejną przyczyną jest mniejszy zasięg radia cyfrowego. Co prawda wykracza on poza największe miasta Polski, jednak nadal nie obejmuje terytorium całego kraju.
W wielu krajach trwają prace nad określeniem terminu wyłączenia nadajników sygnału analogowego. Sprawa nie jest jednak prosta, gdyż najpierw muszą zostać spełnione określone warunki. Chodzi o osiągnięcie odpowiedniego pokrycia sygnałem cyfrowym terytorium danego kraju oraz spełnienie zakładanego udziału procentowego odbiorników cyfrowych. Zwolennicy radia FM nie mają więc powodów do obaw. Zakończenie nadawania sygnału analogowego wydaje się dosyć odległą kwestią. Sytuację dodatkowo skomplikował fakt wstrzymania cyfryzacji Polskiego Radia, które przecież zapoczątkowało pracę nad tym sposobem emisji w naszym kraju. Było to spowodowane brakiem wsparcia i finansowania tego pomysłu przez polski rząd. Polskie Radio nie było w stanie samodzielnie zbudować bazy odbiorców oraz prowadzić ogólnopolskiej kampanii na temat cyfryzacji radia.
Nadawaniem radia DAB+ zainteresowane są z kolei mniejsze rozgłośnie radiowe. Pod koniec 2018 roku niezależny operator uruchomił we Wrocławiu lokalny multipleks, który umożliwia mieszkańcom tego miasta słuchanie kilku audycji w formacie cyfrowym.
Jak widać cyfryzacja radia wydaje się kwestią dużo bardziej skomplikowaną niż w przypadku telewizji. Oba typy sygnału posiadają niezaprzeczalne wady i zalety. Skrajnie różne opinie mniejszych i krajowych nadawców komercyjnych dotyczących tego rozwiązania nie ułatwiają podjęcia jednej, ostatecznej decyzji w tej kwestii. Dlatego przyszłość radia DAB+ pozostaje tematem otwartym.
Na koniec chcielibyśmy dodać, że istnieje jeszcze jeden sposób na odtwarzanie audycji radiowych. Chodzi o radio internetowe, które stale zyskuje na popularności. Dzięki niemu otrzymujemy bezpłatny dostęp do tysięcy stacji. Co więcej, niektóre z nich nadają w wyższym bitrate, np. 256kbit/s lub 320kbit/s (np. Power FM, Eldoradio), a my zyskujemy cyfrową transmisję w wyższej jakości. Obecnie większość amplitunerów stereo z funkcjami sieciowymi posiada montowany zarówno tuner DAB+, jak również moduł umożliwiający odbiór radia internetowego.
