Wiemy, że najtańszym i najłatwiejszym sposobem na wykonanie własnego nagrania jest użycie nagrywarki komputerowej lub stacjonarnej.
Nagrywanie DVD-Audio.
Autor: Stanisław Chrząszcz
Co z nagrywaniem DVD?
Formaty DVD-Audio i konkurencyjny SACD są już faktem. Ale zapewne jeszcze przez jakiś czas nie będzie możliwe dokonanie nagrania płyt w tych formatach. Inaczej jest w przypadku DVD-Video. Tutaj pojawił się inny problem - problem nadmiaru formatów. Konkurują trzy (jak na razie) niezgodne ze sobą formaty wielokrotnego zapisu: DVD-RAM, DVD-RW, DVD+RW oraz format jednokrotnego zapisu - DVD-R. Każdy z nich pretenduje do roli uniwersalnego standardu zapisu.
DVD-RAM. Format ten opracowany przez Toshibę i Matsushita (Panasonic) został zaprojektowany jako sposób wielokrotnego zapisu danych komputerowych. Z czasem zaczęto używać go do rejestracji filmów video. Jego zasadniczą zaletą jest duża odporność zapisu na błędy. By chronić płytę przed uszkodzeniem zamknięta ją w specjalnej kasecie, dzięki czemu chroniona jest przed kurzem i zarysowaniem. Dodatkowym czynnikiem zwiększającym niezawodność zapisu jest skomplikowany system logicznej organizacji bloków danych, wzorowany na dyskach stałych. Dysk DVD-RAM podzielony jest na 24 obszary zbudowane z pewnej ilości sektorów. Dzięki temu uzyskano dużą gęstość zapisu i dobrą korekcję źle zapisanych sektorów, które automatycznie są zastępowane przez inne sektory. Kolejna zaleta to bardzo duża liczba cykli zapisu i kasowania danych, dochodząca nawet do 100 - 120 tys. Wszystko to sprawia, że spośród trzech rywalizujących ze sobą formatów DVD-RAM najlepiej odpowiada wymaganiom stawianym pamięciom masowym używanym w komputerach PC. Wadą takiego rozwiązania jest brak zgodności z formatem DVD-Video. Na płycie można wprawdzie nagrać film, ale nagrania nie da się odtworzyć na zwykłym odtwarzaczu DVD. Wielu producentów odtwarzaczy DVD wprowadza możliwość odczytu płyt zapisanych w wielu formatach, łącznie z DVD-Audio. Są to jednak droższe konstrukcje. 
DVD-RW. Firma Pioneer, opracowała własny standard wielokrotnego zapisu płyt DVD. Jest on bardziej zgodny z zapisem DVD-Video niż DVD-RAM. Filmy zarejestrowane w tym formacie można odtwarzać przy użyciu odtwarzacza DVD, lecz tylko nowej generacji. Starsze modele, których sprzedano już miliony nie poradzą sobie z płytą DVD-RW. Powodem są zarówno różnice pod względem fizycznych parametrów warstwy nośnika (zwłaszcza współczynnika odbicia światła), jak i nieco odmienna struktura danych zapisanych na płycie. Ujednolicenie tej struktury okazało się bardzo skomplikowane i Pioneer zrezygnował z pełnej kompatybilności. Największa trudność przy dopasowywaniu struktury zapisu na płycie DVD do struktury zapisu używanego w technologii DVD-Video wynika a niezwykle złożonego sposobu kodowania danych na płytach DVD-Video. Podczas opracowywania koncepcji tego standardu założono, że cała treść płyty jest przygotowana i dostępna przed rozpoczęciem zapisu (w profesjonalnym studio). W tym czasie nie znano jeszcze technologii CD-R i CD-RW, więc nikt nie troszczył się o to, by w przyszłości ułatwić wielokrotny zapis na płytach DVD. Dlatego płyty DVD-RW Pioneera mają podobną strukturę fizyczną nośnika jak płyty DVD-Video, ale struktura zapisu jest nieco inna. Do zapisu takich płyt Pioneer proponuje nagrywarki, które posiadają niezbędne funkcje magnetowidowe i edycyjne. Operacje montażu filmu i jego nagrania są wykonywane szybko i łatwo jak w komputerowych systemach montażu nieliniowego.
DVD+RW. Format ten proponuje Philips. Popierany jest przez Sony, Hewlett Packard, MCC/Verbatim, Ricoh Thomson, Yamaha i wiele innych firm. Opracowując swój format, wybrał najtrudniejszy wariant pełnej zgodności z płytą DVD-Video. Pierwszy problem do rozwiązania polegał na opracowaniu nośnika do wielokrotnego zapisu o parametrach zbliżonych do parametrów płyty DVD-Video. Dzięki użyciu materiałów polikrystalicznych typu Ag-In-S-Te (srebro, ind, antymon, tellur) współczynnik odbicia światła w fazie polikrystalicznej i amorficznej są zbliżone do „zwykłej” płyty DVD, dzięki czemu może być odczytana na każdym z odtwarzaczy płyt DVD. Bardziej skomplikowane jest zapewnienie zgodności struktury logicznej danych zapisanych na płycie. Dlatego buforuje się sygnał wejściowy przed zapisaniem, a procesor dokonuje zapisu po odpowiedniej obróbce, partiami. Aby możliwe było łatwe nawigowanie po menu naszej płyty zastosowano skomplikowany system indeksowania, nawigacji i edycji. Jeżeli chodzi o obsługę nagrywarki Philipsa jest ona bardzo uproszczona. Podczas nagrywania niepotrzebne są ani czasochłonne przygotowania ani długotrwałe ustawienia czy regulacje. Po umieszczeniu płyty DVD+RW w urządzeniu należy wybrać źródło nagrania i włączyć funkcję Record. Rejestrator sam utworzy przy pierwszym nagraniu na płycie główne menu dostępu do zarejestrowanego materiału filmowego w postaci tzw. klatek kluczowych. W odpowiednich polach informacyjnych można wprowadzić krótką nazwę danego nagrania, czas trwania oraz tryb (standard, long play itp.) Menu zostaje uaktualnione za każdym razem, kiedy jest dodawane nowe nagranie. Nowe nagranie może być dodane w każdej chwili, mogą być wprowadzane zmiany, można także usuwać całość jak i część nagrania. Można dodawać tekst i dubbingować ścieżkę dźwiękową. Rejestrator oferuje także funkcje dostępne w magnetowidzie. Łatwe w obsłudze menu wyświetlane jest na ekranie telewizora. Nagranie może być odtworzone natychmiast, także na tym samym rekorderze, a także na dowolnym odtwarzaczu DVD bez konieczność finalizacji płyty. Nagrania dokonuje się na płycie jednostronnej o pojemności płyty 4.7 GB, co w zależności od poziomu jakości nagrania (High Quality, Standard Play, Long Play, Extended Play) pozwala na zapis jedno, dwu, trzy i czterogodzinny. Do rejestracji można użyć także płyty dwustronnej o podwójnej objętości, co oczywiście dwukrotnie zwiększa czas nagrania. Poziomy jakości nagrania mogą być mieszane na jednej płycie, rekorder czy odtwarzacz automatycznie rozpozna tryb nagrania. W porównaniu z formatem DVD-RAM mniejsza jest trwałość płyty, umożliwia nam około 1000 krotny zapis na płycie. Na płycie DVD+RW mogą być także nagrane dane komputerowe, a nagrywarki dostosowane do montażu w komputerze PC są już dostępne.
DVD-R. Jest to znany format do jednokrotnego zapisu płyt DVD. Pojemność płyty wynosi 4.7 GB. Na płycie DVD-R można zapisywać tak dane komputerowe jak i filmy. Filmy wcześniej trzeba poddać procesowi authoringu (patrz „Słownik”), aby dodać elementy interaktywne, wymagane przez część odtwarzaczy stacjonarnych (indeksowanie ścieżek, plansze menu) by mogły być odtwarzane na dowolnym odtwarzaczu DVD.
Film na płycie CD. Doskonalenie metod kompresji i burzliwy rozwój tak Internetu jak i upowszechnienie nagrywania na płytach CD-R zaowocowało możliwością nagrywania filmów pełnometrażowych na płytach CD. Do zapisu używa się metod kompresji opracowanych przez różne firmy. Wprawdzie pełnometrażowy film mieści się zwykle na dwóch płytach CD, ale nie przeszkadza to w rozpowszechnianiu (z reguły nielegalnym) filmów. Do kompresji sygnału video i audio używa się różnych formatów. Są one udoskonalane, często powstają nowe, dlatego omówię tylko te najbardziej popularne.
DivX. Dawniej ten format był używany do płatnego odtwarzania filmów z nośników zbliżonych parametrami do DVD. Obecnie jest to najpopularniejszy format do zapisu filmów na płytach CD. Dla odróżnienia od „starego” dodaje się do nazwy internetowy „uśmieszek” – DivX:-). Powstał jako „wspólne” dzieło Microsoftu i hackerów. Firma Microsoft przez długie miesiące intensywnie pracowała nad rozwojem formatu ASF pozwalającego na bardzo efektywne przesyłanie danych multimedialnych przez Internet. ASF basuje na bibliotekach, w których znalazły się także kodeki MPEG-4 i MP3. Microsoft zablokował możliwość posłużenia się tymi bibliotekami poza własnym programem Windows Media Encoder. Była to wspaniała okazja dla hackerów, którzy szybko złamali zabezpieczenia i powstał format, upowszechniony w Internecie, nazwany nieco przewrotnie DivX, zdolny do pracy nie tylko z Windows Media Encoder, ale także z każdą aplikacją pozwalającą na edycję i kodowanie obrazu. Dzięki DivX-owi można zapisać na jednej płycie CD 1 – 1.5 godzinny film o jakości porównywalnej z DVD (co zajmuje to tylko 800 MB). MPEG-4 tylko w niewielkim stopniu ustępuje MPEG-2 używanemu w DVD. Różnice w obrazie widoczne są tylko po bliższej obserwacji i to w specyficznych momentach, np. w mało kontrastowych, ciemnych scenach. W porównaniu z innymi metodami kompresji, DivX wyróżnia się szybkością. Dźwięk zapisany w formacie MP3 umożliwia otrzymanie stereofonicznej ścieżki dźwiękowej o częstotliwości próbkowania 48 kHz i rozdzielczości 16 bitów. Niestety filmy kodowane za pomocą DivX-a nie pozwalają na uzyskanie dźwięku Dolby Digital czy DTS. Wadą tego formatu jest także brak możliwości odtworzenia płyty na stacjonarnym odtwarzaczu DVD. Możemy je odtwarzać tylko w komputerze PC z szybkim procesorem i zainstalowanym Windows. DivX-owi brakuje także wygodnych cech, jak menu, wybór różnych wersji językowych itp., chociaż za pomocą specjalnych programów, np. microDVD Player możemy dodać do filmu napisy w różnych językach (np. polskim) czy menu, co zbliża ten format do DVD. Ponieważ oprogramowanie jest do zdobycia bezpłatnie w Internecie, format ten zdobył dużą popularność. Stał się on poważnym problemem (jak MP3 w muzyce) dla firm zajmującym się produkcją i dystrybucją filmów. W rozwoju tego formatu może przeszkodzić opór właściciela, czyli Microsoftu o także ostre reakcje organizacji chroniących prawa autorskie producentów.
VCD – Video Compact Disc. Jest to jeden z pierwszych cyfrowych formatów wideo. Jego podstawową zaletą jest to, że jako nośnik wykorzystuje się zwykłą płytę CD. Jego największą wadą jest niska jakość filmów. Zapis pełnometrażowego filmu wymaga z reguły dwóch dysków CD. Jako standard przyjęto rozdzielczość 352 x 288 pkt. (PAL), czyli jedna czwartą pełnej rozdzielczości, co odpowiada w przybliżeniu rozdzielczości magnetowidu VHS. Do zapisu używa się MPEG-1. Nie umożliwia dodawania ścieżek dźwiękowych czy napisów. Format już przestarzały.
miniDVD. Nie jest to w zasadzie nowy format, lecz wykorzystanie istniejącego formatu DVD do nagrywania na płytach CD. Po prostu przygotowany film w formacie DVD wypala się na płycie CD. Ze względu na małą pojemność płyty CD mieści się tylko kilka minut filmu, dlatego format ten nadaje się do tworzenia kilkuminutowych prezentacji filmowych czy teledysku. Wadą jest to, że płyta tak przygotowana może być odtworzona tylko na komputerze. Tworzony jest format cDVD, który jeśli zyska popularność, będzie umożliwiał odtworzenie płyty w każdym odtwarzaczu DVD.
SVCD – Super Video Compact Disc. Na płycie mieści się 45 minut filmu w formacie MPEG-2, o nietypowej rozdzielczości 480 x 576 pkt. W Polsce format mało popularny.
Jeszcze oprogramowanie. Aby samodzielnie nagrać płytę z filmem w którymś z tych formatów, musimy posiadać (oprócz nagrywarki CD) kilka programów. Programy te zamieniają pliki nagrane np. z kamery na żądany przez nas format (np. MPEG-4, MP3 itp.). Ponadto, jeżeli nagrywamy w formacie DVD (miniDVD) musimy użyć programu do authoringu. Jest to program do tworzenia odpowiedniej struktury katalogów na płycie ze zmultipleksowanymi danymi. Wysoki stopień komplikacji struktury dysku DVD powoduje, iż są to narzędzia bardzo złożone i trudniejsze w obsłudze niż programy do masteringu i wypalania płyt CD lub VCD. Dokładny tryb postępowania podają czasopisma komputerowe (czasem wraz z programami). Można także znaleźć strony w Internecie, w których znajdziemy tak opis postępowania jak i programy do ściągnięcia.
Podsumowanie. Wykonanie własnej płyty CD jest bardzo łatwe. Bardziej skomplikowane jest nagranie filmu i to nie tyle z przyczyn technicznych, ale z nadmiaru formatów. Prawdopodobnie rynek wyeliminuje niektóre z nich (być może pojawią się nowe) a te, które pozostaną, będą odtwarzane w uniwersalnych odtwarzaczach tak komputerowych jak i stacjonarnych. Jeżeli zakupimy stacjonarny rekorder do tworzenia płyt DVD w którymś z formatów, to nagranie filmu jest łatwe. Próba nagrania filmu na nagrywarce komputerowej jest bardziej złożona – wymaga posiadania i umiejętności obsługi wielu programów – do kodowania, authoringu i nagrywania. Ale za to możemy wykazać się umiejętnościami przy tworzeniu (prawie) profesjonalnego filmu w formacie DVD. Proste jest za to tworzenie filmu na płycie CD w formacie DivX.
